خاطرات



بسمه تعالی 
موضوع : رابطه سبک زندگی و هویت اجتماعی 
تهیه کننده : مریم نیک سرشت رشته امور تربیتی کد 43
 استاد مربوبطه : ابراهیم حقیقی 
نام درس : فرهنگ پژوهش 
با تغییر بافت اجتماعی از حالت سنتی به شکل مدرن و یا شبه مدرن و در اثر تحوالت ناشی از جهانیشدن، شاهد تغییرات ماهیت انسان و تغییر هویت اجتماعی و فردی او هستیم که این امر ناشی از آثار و عوارض تمدن جدید صنعتی، آسیبزایی شهرنشینی، زوال همبستگیهای اجتماعی و افزایش انگیزههای فردطلبانه و غیراجتماعی و در مجموع هویتزادیی اجتماعی بوده است .
جهانی شدن پدیده ای است که جوانب گوناگون زندگی فرهنگی، اعم از نگرش جنسیتی دانش، آموزش رسمی، هویت و سبک زندگ تأثیر قرار میدهد . در جامعة مدرن، نوع و سبک  رفتار و کنشهای مصرفی یا سبک زندگی است که هویتهای فردی و اجتماعی را شکل میدهد. 
اهمیت این امر زمانی مشخص میشود که بدانیم بدون سبک زندگی و هویت اجتماعی، یعنی بدون چارچوبهای مشخصی که شباهتها و تفاوتها را آشکار میسازد، افراد یک جامعه امکان برقراری ارتباطی معنادار و پایدار میان خود را نخواهند داشت  همچنین فهم چیستی و چگونگی خود در برابر دیگری که مشخصة هویت است، نه تنها در ساختار روانی افراد بلکه در تکاپوهای جامعة انسانی نیز اهمیت زیادی دارد. 
ایران نیز همچون بسیاری از کشورهای در حال گذار، تغییراتی یافته است و در ایران اگر چه جامعه مصرفی به معنای دقیق آن شکل نگرفته است، اما فراوانی برخی کاالهای مصرفی در چند سال اخیر و تغییر چهرة شهرهای بزرگ از جمله: وجود فروشگاههای مد روز، مجتمعهای تجاری و تفریحی، رستورانها، فستفودها و بصری شدن نشانهها و نمادهای منزلتی و . که چهره شهرها را به عرصه تاخت و تاز و پرسهزنی افراد و به ویژه جوانان بدل نموده است، نشان دهندة جهتگیری افراد جامعه ما به سوی فرهنگ مصرفی و زیباییشناختی کردن مصرف است. هویت ایرانی امروزه متأثر از عواملی مانند: پیشینه تاریخی، اجتماعی و فرهنگی، پارادایم جدید فکری، انسان مدرن و فرامدرن و نظام جهانی و چند بعدی است. چنین عواملی باعث شدند که هویت ایرانیان از ساختار ساده با محوریت ایرانی بودن، به ساختار پیچیده و ترکیبی با عناصر مدرن ــ اسلامی و ایرانی تغییر کند . 
دربین فرهنگ جوانان ایرانی در مقایسه با گروهها و قشرهای دیگر، روابط اجتماعی گسترده تری دارند و با مظاهر و وسایل تجدید  و نوسازی جهانی شدن و هم چنین اندیشه ها و هویت جدید ، آشنایی و برخورد بیشتری می یابند .   هویت، یک استعداد و ظرفیت انسانی است که ریشه در زبان دارد. این امر مستم دانستن این است که آنها که هستند، آنها بدانند که ما که هستیم، ما بفهمیم که آنها   تصور میکنند که ما که هستیم و غیره: به عبارت دیگر هویت یک طبقه بندی چندبعدی ــ یا نقشه برداری از جهان انسانی و جایگاه افراد و اعضاء اجتماعات در آن است . در جوامع سنتی، هویت به وسیله نظامی از خویشاوندی و مذهب و بهطور خارجی و بیرونی شناخته میشود. در فرهنگ سنتی، هویت به هر مقدار که باشد، در هنگام تولد ً تعیین و کامل شده است و با ساختارهای نسبتا پایدار سنت، اعتقادات و آداب و رسوم یکی شده است. اما در مقابل با آغاز فرهنگی جامعه مدرن، مکان شکلگیری هویت به زندگی خصوصی افراد تغییر یافت. همانطور که پیوندهای گروهی ضعیف شد، افراد از پیوندها و اعتقادات جمعی دور شدند و به منظور تطابق با چشماندازها و عالیق فردی، به طور مستقل از چارچوب اعتقادی رسمی عمل کردند .  نظریه هویت اجتماعی با کاربردن  دسته بندیهای اجتماعی آغاز شد ین نظریه تأکید میکند که رفتار افراد، عناصر و مشخصه های اجتماعی منعکس میکند. این بدان معناست که ساختارهای اجتماعی فعال مانند گروهها، سازمانها، فرهنگها و از همه مهمتر افراد با این عناصر جمعی هویت یابی میکنند. بر اساس این نظریه مردم به عنوان اعضای یک گروه جمعی، نهادها و فرهنگ ها فکر میکنند، احساس میکنند و عمل این ایده را تقویت میکند که شناخت اجتماعی  ، افراد، بر اساس گروه هایشان یا چارچوبهای جمعی مرجع تفسیر میشود. 
از نظر تاملینسون نیز هویت بیشتر محصول جهانی شدن که سبک زندگی نیز یکی از ابعاد مهم آن به حساب میآید به عقیده ی او هویت در قلب تصورات فرهنگی معاصر ما جای گرفته است و یکی از ابعاد قابل توجه زندگی اجتماعی نهادینه شده در مدرنیته است  تاملینسون با مطرح نمودن ایدة جهان وطنی، واژه جهانوطنی را احساس »آزاد بودن از محدودیتها و پیشداوریهای ملی و محلی تعبیر میکند. بهطور خالصه، فرد جهانوطن نخست به درکی فعال از تعلق به دنیای بزرگ، از توانایی تجربه کردن یک »هویت فاصله دار نیاز دارد. در این فرآیند، از نظر تاملینسون، نه فقط مواضع هویتی مختلف و پیچیده تر، بلکه شیوه های متفاوت تعیین هویت فرهنگی »محلی در حال پیدایش است . فدرستون که یکی دیگر از نظریه پردازان موجود در این حوزه میباشد معتقد است که واژه سبک زندگی در درون فرهنگ معاصر، به نوعی فردیت، ابراز وجود و خودآگاهی سبکگرایانه اشاره دارد. به زعم وی، بدن، لباسها، طرز بیان، فراغت، ترجیحات خوردن و نوشیدن و انتخاب محل برای تعطیلات به عنوان شاخصهای سبک زندگی به حساب میآید . کاست نیز معتقد است که زندگی روزمره ما در عمدهترین وجوه خود با دو جریان جهانیشدن و هویت شکل میگیرد و در دهههای پایانی قرن بیستم این موجهای نیرومند هویتها است که جهان را به لرزه درآورده است . بین فرآیند جهانیشدن و هویت اجتماعی و تغییرات آن به نظریهپردازی پرداخته است. بسیاری از نظریه پردازان در تبیین هویت اجتماعی به نظریه های گیدنز توجه نمودهاند . در نظریات خرد گیدنز دربارة  خود ، این نکته است که مفهوم خود در جهان امروز به صورت یک »پروژه بازتابی یا تأملی درآمده است که تنها از طریق نوعی بازنگری ژرف در مفهوم »خودهویتی قابل درک و دریافت است. گیدنز »پروژه بازتابی خود را شکلی از اعمال نظارت، اعمال سلطه یا چیرگی در دوران مدرنیته میداند. 
گیدنز معتقد است که هویت شخصی برنامة مدرنی است که افراد آنرا بر حسب درکی که از روشهای ابراز وجود و زندگینامه شخصی خود دارند، میفهمند. بنابراین در جهان مدرن، سنتها و آن عناصری از زندگی انسان مدرن که سنتی به نظر آید بازاندیشی میشود. در این راستا بیشتر موقعیتهایزندگی مدرن، بادینبهصورتنفوذ حاکم بر زندگی روزانه، سازگاری ندارد. بخشی ازاین واقعیت بهدانش بازاندیشانه سازمان داده شده و تحت تسلط مشاهدههای تجربی و اندیشة منطقی بر میگردد . دین و سنت به تبع آن سبک زندگی دینی و سنتی(همیشهدارای پیوند نزدیک با یکدیگر بوده است و بازاندیشی زندگی اجتماعی مدرن کهمغایرتمستقیم با سنت دارد، سنت را بیشتر ازدین تضعیف کرده است . تفاوت این دو نوع سبک زندگی در آن است که سبک زندگی مذهبی مبتنی بر رفتارهای مذهبی است، در حالیکه در سبک زندگی سنتی، افراد از رفتارهای مبتنی بر سنت که در سطحی گستردهتر قرار دارد تبعیت میکنند 
در جامعه ایران بنا به بافت و ساختار مذهبی، دین و اعتقادات در اساس هویت افراد ریشه دارد. اعتقادات و باور دینی شاکله هویت افراد را شکل میدهد و این جهانی شدن است که به وسیله فناوریهای نوین اطالعات و ارتباطات باعث تغییر نگرش و هویت اجتماعی افراد می شود . به باور گیدنز مذهب یکی از این منابع اقتدار سنتی است و از این طریق با سنت ارتباط پیدا میکند. در نتیجه تجربه، معنا و تفسیر زندگی بر اساس آن صورت میگیرد و به همین دلیل اکثر کنشهای زندگی دارای دالیل دینی و مذهبی است. در نتیجه هویت مذهبی سازهای اجتماعی است که در ساختن آن سبک زندگی مذهبی که مجموعه رفتارهای اجتماعی مبتنی بر مذهب است نقش مهمی ایفا میکند. در واقع افراد با اتخاذ رفتارهای مختص سبک زندگی مذهبی به نوعی هویت متمایز خود از سایر افراد را نمایان می ّ کنند و به تشخص و فردیت دست مییابند. اما در زمان حال، تجدد مراجع زندگی بشری را متعدد کرده است. مراجعی که همه مدعی صالحیت هستند و سنت  و به تبع آن مذهب که مهمترین مرجع و مأخذی بودهاند که بشر به آن رجوع میکرده، اهمیت کلی خود را از دست داده اند و در عرض بقیهی مراجع موجود در جهان مدرن واقع شده است. در واقع بطور کلی از لحاظ ساختاری منابع جهان مدرن، متعددتر از منابع سنتی هستند و در بعضی موارد با آنها تفاوت ماهوی دارند . بنابراین هویت برساخت عصر جدید و زاد تجدد و نهادهای امروزین است و هویت اجتماعی نیز همانند هویت شخصی با توجه به موقعیتها، اوضاع و احوال اجتماعی و نیز خودآگاهی شکل میگیرد  . 
 

ادامه مطلب


آخرین ارسال ها

آخرین جستجو ها